Bản năng là gì? Tổng hợp 10 bản năng tự nhiên của con người

Đối với con người, bản năng là một thuật ngữ nhằm chỉ một cái gì đó có sẵn, không cần phải học hỏi hay trao dồi hằng ngày. Theo thời gian nó sẽ được phát huy và áp dụng vào thực tế của cuộc sống. Vậy, bản năng là gì? Con người có những bản năng nào? 

Bản năng là gì?

Bản năng là một khả năng vốn có, bẩm sinh, không cần phải qua học tập hoặc rèn luyện mới có được. Bản năng này cũng có thể do quá trình tiến hoá hay di truyền giúp học có thể tương tác hay sống sót ở môi trường xung quanh. Cụ thể như bản năng săn mồi để sinh tồn, bản năng giao tiếp, bản năng tự bảo vệ bản thân…

Bản năng cũng có thể ảnh hưởng đến những hành vi và suy nghĩ của một người. Ví dụ như muốn sinh tồn tại con người luôn có bản năng tốt và xấu, khi gặp tình huống nhất định thì bản năng đó sẽ bộc lộ. Vì vậy, những bản năng này sẽ góp phần quan trọng trong sự phát triển của một người.

Bản năng sẽ có vai trò gì đối với con người?

Bản năng chiếm một vai trò quan trọng đối với con người, dưới đây là những vai trò cơ bản của bản năng:

• Giúp chúng ta khi mới sinh ra đói đã biết khóc để bố mẹ cho ăn.
• Lớn thêm một chút biết tự tìm đồ ăn, thức uống cho mình.
• Khi đến tuổi trưởng thành thì bản năng sinh sản nhằm duy trì nòi giống.
• Bản năng giúp con người biết tự vệ trước các tình huống xảy ra.
• Bản năng giao tiếp thông qua ngôn ngữ chính là tiếng mẹ đẻ.

Những bản năng của mỗi con người

Bản năng là gì đã được tìm hiểu ở trên, vậy những bản năng nào của cong người? Theo như các chuyên gia nghiên cứu thì con người có rất nhiều bản năng tự nhiên. Tuy nhiên, phổ biến nhất phải kể đến những bản năng sau.

Bản năng sinh tồn

Sinh tồn là bản năng đầu tiên con người có được ngay từ khi mới sinh ra nhằm duy trì sự sống. Đây là bản năng rất quan trọng nó sẽ tác động lên hình thành những bản năng khác như ích kỷ, nghèo đói, ghen tuông… 

Từ đó, giúp con người hình thành tính cách cố gắng, nỗ lực để phát triển hơn. Đồng thời, nó cũng là động lực để giúp con người vực dậy sau những lần vấp ngã, tìm cách đứng lên để hoàn thiện bản thân.

Bản năng tình dục

Đây là bản năng mà hầu như con người khi lớn lên trưởng thành ai cũng biết được và cũng có nhu cầu. Cho dù không được chỉ dạy hay gặp thực tế nhưng bản năng tình dục ai cũng có thể áp dụng thành công. Ngoài ra, loại bản năng này rất quan trọng trong việc duy trì nòi giống cũng như đời sống tin thần hằng ngày.

Bản năng làm cha mẹ

Với loại bản năng này nó sẽ thường xuất hiện ngay sau khi đứa con của họ chào đời. Bản năng làm cha mẹ giúp con người sống một cách có trách nhiệm và thực hiện nghĩa vụ làm cha mẹ. Cụ thể như phải thương yêu, chăm sóc, bảo vệ đứa trẻ mới sinh ra… để chúng có môi trường sống tốt nhất.

Bản năng giao tiếp

Giao tiếp là một bản năng hoàn toàn tự nhiên. Nó xuất hiện khi con người từ khi giao tiếp với tiếng mẹ đẻ, mọi người xung quanh. Bản năng này sẽ giúp cho con người thuận tiện trong việc trao đổi, gần gũi, cùng nhau xây dựng cộng đồng… Để giao tiếp tốt đòi hỏi bạn phải trao dồi, học hỏi thêm kiến thức nhiều.

Xem thêm: Nghệ thuật giao tiếp trong kinh doanh

Bản năng tự vệ

Khi bạn gặp các tình huống nguy hiểm, ảnh hưởng đến bản thân thì bản năng tự vệ sẽ xuất hiện. Bản năng này sẽ giúp con người vượt qua nguy hiểm một cách an toàn nhất. Bên cạnh đó, với bản năng này thì những bài học hay kinh nghiệm có được góp phần quan trọng giúp bạn đưa ra quyết định tốt nhất.

Bản năng ghen ghét, đố kỵ

Mỗi một chúng ta khi sinh ra đã tồn tại bản năng ghen ghét, đố kỵ. Khi gặp những chuyện trớ trêu, trắc trở thì bản năng này lại xuất hiện. Tuy nhiên, khi con người gặp các trường hợp đáng thương, bất thường thì bản năng giúp đỡ người khác mà không cần tính toán. Bản năng này sẽ ảnh hưởng đến công việc, mối quan hệ trong quá trình giao tiếp hằng ngày.

Bản năng bắt chước

Trong cuộc sống hằng ngày khi con người ta bắt gặp một điều gì đó mà bản thân cảm thấy tốt và hay thì sẽ có xu hướng học tập và làm theo. Đây là bản năng đáng quý nhằm hoàn thiện bản thân và xây dựng một hình ảnh đẹp về mình.

Bản năng tò mò, hiếu kỳ

Tính tò mò, hiếu kỳ muốn tìm hiểu những cái mới lạ trong cuộc sống của con người là rất cao, đặc biệt là đối với trẻ nhỏ. Bản năng này có 2 mặt nếu như con người biết phát huy đúng thì mang đến hiệu quả cao, giúp phát triển bản thân hơn. Ngược lại, nếu chúng ta quá tò mò, hiếu kỳ quá mức những cái không hay… thì làm cho bản thân khó ưa trong mắt người khác.

Bản năng đua đòi

Khi con người ta thấy một cái gì đó hay một việc gì đó có từ người khác mà mình chưa có, muốn sở hữu nó. Thì lúc này bản năng đua đòi sẽ trỗi dậy và tìm cách tranh giành để có được. Bản năng này hầu như ai cũng có tuy nhiên nó phụ thuộc vào nhiều yếu tố nên nó không phát huy hết.

Bản năng bầy đàn

Con người cũng có bản năng sống bầy đàn như những loài động vật khác. Do đó, ngay từ khi sinh ra chúng ta đã biết hợp tác để chơi cùng nhau, cùng nhau phát triển, hợp tác cùng nhau…

Đặc điểm của bản năng

Thuật ngữ bản năng được nhắc đến nhiều trong đời sống hằng ngày. Nhiều hành động và thói quen được con người xếp vào bản năng nhưng điều đó không thực sự chính xác. Để xếp vào nhóm này cần có những đặc điểm sau:

• Tính tự động: Bản năng được xây dựng sẵn trong cơ thể và hoạt động tự động, không cần sự kiểm soát từ ý thức.
• Tiến hóa: Phát triển trong quá trình tiến hóa, giúp cơ thể tồn tại và sinh sản.
• Vùng não bộ: Kích hoạt từ các vùng não thấp hơn, ví dụ như hệ thống thần kinh cảm giác và hệ thống thần kinh tự động.
• Đa dạng: Có nhiều loại bản năng được phân nhóm thành sinh tồn, sinh sản, cảm xúc, hành vi xã hội,…
• Nội tiết: Hormone cũng có tác động lên bản năng, giúp điều chỉnh cảm xúc và hành vi (vui, buồn, tức giận, khả năng kiểm soát,…)
• Độ tuổi: Có thể thay đổi theo tuổi ví dụ như bản năng sinh sản chỉ có từ độ tuổi dậy thì và trưởng thành.
• Môi trường: Ảnh hưởng gián tiếp đến bản năng qua hành vi xã hội, cách tiếp cận, tình cảm, tình yêu.

So sánh bản năng với thói quen của con người

Như đã chia sẻ, nhiều người có sự nhầm lẫn giữa bản năng và thói quen tuy nhiên đây là hai thuật ngữ khác nhau. Cụ thể, để phân biệt hai khái niệm này, bạn có thể đối chiếu theo thông tin sau:

Giống nhau

• Điều khiển hành vi con người
• Hình thành từ kinh nghiệm trước đó
• Hành động có tính lặp lại

Khác nhau

Bản năng và cảm xúc có quan hệ gì?

Bản năng và cảm xúc có mối quan hệ mật thiết với nhau. Chúng tương quan qua lại và tác động rất lớn đến hành động của một người. Những người hành động theo cảm xúc nhiều cũng có xu hướng hành động theo bản năng nhiều. Họ không quá giỏi để điều chỉnh bản thân kịp thời và đôi khi sẽ dẫn đến một hậu quả khó lường.

Do đó mỗi người nên biết cân bằng giữa bản năng, cảm xúc và lý trí. Nên dùng lý trí, cảm xúc điều chỉnh các hoạt động theo bản năng, đặc biệt là những bản năng không tốt, không còn phù hợp. Như vậy sẽ đảm bảo cuộc sống phù hợp hơn, tránh xảy ra những việc ngoài ý muốn.

Xem thêm: Cách giải tỏa cơn tức giận và kiểm soát tốt tâm trạng bản thân

Bản năng và giáo dục có quan hệ gì?

Sống theo bản năng là gì và giáo dục cũng có quan hệ vô cùng mật thiết với nhau. Giáo dục là một trong những yếu tố thay đổi bản năng. Một ví dụ cụ thể đó chính là về tình dục. Bản năng tình dục là tự nhiên của con người. Tuy nhiên nếu được giáo dục đúng và đảm bảo khoa học mọi người có thể điều khiển bản năng này. Hãy rất nhiều các bản năng khác cũng sẽ chịu sự chi phối từ giáo dục.

Bản năng con người có thay đổi không?

Bản năng có thay đổi không đáp án chắc chắn là có nhưng không hoàn toàn. Bản năng tự nhiên vốn có vẫn sẽ tồn tại trong mỗi con người nhưng vì nhiều yếu tố mà chúng có thể được điều chỉnh hay phát huy cho phù hợp. Một vài các yếu tố khiến bản năng thay đổi có thể nói đến như:

• Sự giáo dục: Như đã nói giáo dục chi phối bản năng rất nhiều và có thể thay đổi bản năng của một người.
• Gia đình: Lối sống của một gia đình, sự quản lý của cha mẹ về lâu dài cũng có thể thay đổi một vài bản năng của con em mình.
• Môi trường làm việc: Những môi trường làm việc khác nhau sẽ có nề nếp, cách hoạt động khác nhau và rất dễ đưa người ta vào một khuôn khổ mới, các bản năng có thể thay đổi ít nhiều để thích nghi tốt hơn.
• Kinh tế: Có thể nói người chưa biết nhưng kinh tế có thể thay đổi bản năng. Một người giàu có, đầy đủ điều kiện sẽ phát triển các bản năng khác nhau. Ngược lại một người nghèo, khó khăn, điều kiện không đảm bảo sẽ cần phát triển những bản năng khác.

Tóm lại, bản năng tự nhiên của con người có thể là vốn có và tồn tại mãi mãi nhưng cũng có thể giảm dần mất đi vì nhiều các yếu tố khác nhau.

Các thông tin trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về bản năng là gì và các bản năng của con người. Có thể nói bản năng là một thứ gì đó không cần phải học chúng ta cũng biết được.